ORTHENSTRAAT

Orthenstraat

De Orthenstraat vroeger meestal Orthenend genoemd begint bij de Visstraat en de daar tegenover gelegen Ruijsche Poort. Eigenlijk was deze poort waarboven vroeger nog een woning was de toegang tot het Refugiéhuis van het Augustijnerklooster Mariënhage te Woensel. Later zou dit fraaie gebouw met zijn aardig torentje de pastorie van St. Pieter worden. De poort werd in die tijd daarom ook pastoors poort genoemd. We kunnen aannemen dat in de Orthenstraat de eerste huizen van 's-Hertogenbosch gestaan hebben ongeveer langs de Dieze-arm die vanaf de voormalige Geertruibrug naar de Maas liep de loop van de Diest was hier oorspronkelijk anders. Het laatste kleine straatje aan de oostzijde heette vroeger Sullen- of Solstraatje. Er woonde eens een man die Peter heette zijn bijnaam was 'De Gek'. Daardoor heeft het steegje in zijn tijd de naam Peter de Gekstraatje gekregen zoals het nu nog heet Peter was bediende op het Bossche stadhuis hij had tot taak om tijdens vergaderingen de degens der regenten te bewaren. Men heeft hem met enige degens onder de arm eens op een deur in. het stadhuis uitgeschilderd jammer genoeg is die olieverfschildering niet meer aanwezig.

Schuin tegenover dit straatje stond de St. Eloykapel daarachter was in 1394 het St. Eloygasthuis gesticht voor 7 behoeftige vrouwen. In de 18de eeuw werd van deze gebouwtjes een stads-turfmagazijn gemaakt en nog later werd er een 14-daagse linnen markt gehouden een overblijfsel van de vroegere linnenindustrie. De politie heeft op deze plaats nadien ook haar bureau gehad. Een ander gasthuisje was het aan de oostzijde staande Van den Avennesgasthuis 74 dat in 1396 gesticht was voor 10 arme mannen. Ook dit gasthuis zou van bestemming veranderen in latere tijden kwam er een pijpen- en aardewerkfabriekje in. Bij het uitgraven van de fundamenten der Geertruikerk in 1970 kwamen o.m. ook pijpen en aardewerk voor den dag. Zij zouden best uit die oude werkplaats afkomstig kunnen zijn. Naast het Geertruiklooster stond al in 1362 de kapel van het H. Kruis die veel op vrijdagen bezocht werd. De in de buurt bij het Bokhovenstraatje gelegen Orthenpoort werd daarom ook wel H. Kruispoort genoemd. Na 1622 wordt de kapel niet meer genoemd zij was verdwenen. Bij de zogenaamde Zevensteensebrug over de Diest aan het eind van de straat stond in 1530 een 'Lieve Vrouwe Huysken'. Maar er is in 1621 ook nog sprake van zo'n huisje met beeld dat 'O.L. Vrouw in de Son' genoemd werd. Het bevond zich ook bij de Diest aan de westzijde der straat.

Op de zuidelijke hoek van het Bokhovenstraatje stond eens het voorname Huis van Ysselstein. In 1656 richtte ene Willem van Bree daar een glasblazerij op die tot ongeveer 1787 bestaan heeft Later zou dit huis verdwijnen. De grond werd een gedeelte van het terrein waarop de fabriek van De Gruyter gebouwd zou worden. En die is nu ook al weer weg. Sic transit …