BEVRIJDING OKTOBER 1944

Geschiedenis

De bevrijding oktober 1944

Major John Dugdale en zijn peloton staan startklaar voor de stormaanval over de sluisdeuren. De foto is een vergroting van een 16mm filmbeeldje uit het oorlogsjournaal voor de Britse bioscopen in 1944.

Oprukkende Tommies aan de Vughterstraat die de Berewoutstraat oversteken die onder vuur lag.

Eindelijk, op 16 oktober gaf Montgomery zijn befaamde richtlijn M 532 uit. Het Canadese 1e Leger onder generaal Crerar kreeg daarin de opdracht om Zeeland te veroveren waardoor de Westerschelde, de toegang tot de haven van Antwerpen, werd vrijgemaakt. Daarnaast kreeg het Britse 2e Leger onder generaal Dempsey de taak om vanuit de Corridor in westelijke richting op te rukken om Zuid Nederland te bevrijden. Door de gecombineerde operatie van Britten en Canadezen, met de codenaam 'Pheasant', zou het 15e Duitse Leger in Noord-Brabant worden omsingeld. Deze omsingeling kon echter alleen slagen wanneer met een snelle doorstoot vanuit de Corridor de Maasbruggen tot aan de Moerdijk veroverd zouden worden. Generaal Dempsey gaf daarom aan generaal Ritchie van het 12e Legerkorps de opdracht om de aanval vanuit de Corridor met volle kracht in te zetten. Ritchie zette naast de 7e Engelse Pantserdivisie drie infanteriedivisies in: de 15e Schotse, de 51e Highland en de 53e Welsh Divisie. Alle hadden een overwicht aan artillerie, mortieren en tanks, waaronder ook de geduchte vlammenwerpende tanks, de Crocodiles. Den Bosch werd door de geallieerde plannen een strategisch belangrijk scharnierpunt of 'Pivotal point' op de kaart: zolang de stad in Duitse handen bleef, zou het voor de Britten vrijwel onmogelijk zijn om de terugtocht van het Duitse 15e Leger over de Maas af te snijden. Ook Gustav von Zangen, de bevelhebber van het 15e Leger heeft dat vanaf het begin ingezien. Hij gaf zijn 88e Legerkorps onder generaal Reinhard de opdracht een gehele divisie in te zetten voor de verdediging van Den Bosch.

Dat werd de 712e Infanterie Divisie onder luitenant-generaal Friedrich Neumann. Na een snelle verplaatsing van Zeeuws Vlaanderen via Zuid Beveland naar Brabant arriveerde de divisie op 26 september in Den Bosch. In de drie daaropvolgende weken richtte zij ten oosten van de stad een sterke verdedigingslinie in, die liep van Maren Kessel aan de Maas tot aan Heeswijk-Dinther. Tijdens de slag om Den Bosch hebben de generaals Von Zangen en Reinhard er bij generaal Neumann steeds op aangedrongen om koste wat het kost Den Bosch te behouden.

Met de hand over het gat in de Willemsbrug getrokken en brengen het in stelling.

Een beeld van de immense verwoesting in en rondom het station, voornamelijk veroorzaakt door het veelvuldig gebruik van fosforgranaten.

Neumann heeft dat naar beste vermogen geprobeerd, maar zijn 7l2e Divisie bleek te zwak en vooral door een gebrek aan goede verbindingen tussen staf en onderdelen niet in staat voldoende weerstand te bieden aan de Britse overmacht. De aanval op Den Bosch werd ingezet door de 53e Welsh Divisie

onder generaal Ross, met ondersteuning door tankeenheden van de 7 e Engelse Pantserdivisie en kreeg de codenaam 'operatie Alan'. De bevrijdingsslag om Den Bosch duurde zes dagen. Op zondag 22 oktober begon de Britse opmars vanaf de lijn Geffen - Heesch. Doel was de verovering van de

kanaalbruggen in Den Bosch. Nuland en Vinkel werden bevrijd, maar de aanval liep vast in Kruisstraat. Op maandag 23 oktober wijzigde de 53e Welsh Divisie haar aanvalsplan. Een Duitse tegenaanval werd afgeslagen. Rosmalen werd bevrijd, in Hintham werd 's nachts hevig gevochten. Op dinsdag 24 oktober begonnen de Britten een verrassingsaanval langs de spoorlijn waarbij zij de buitenwijken de Vliert en de Muntel bevrijdden. De Diezebrug werd veroverd, maar ging enige uren later alsnog verloren. Omdat ook de kanaalbruggen waren opgeblazen, volgde een stormaanval over Sluis 0, waarna een bruggehoofd langs de Hekellaan werd gevestigd. Op woensdag 25 oktober werd de binnenstad tot aan de Dommel bevrijd. Op donderdag 26 oktober deden de Britten een stormaanval over de Wilhelminabrug en de Willemsbrug. Nu begon de strijd in de wijk het Zand, waarbij rond het station grote branden uitbraken. Nadat het Zand ook op vrijdag 27 oktober met de gruwelen van de oorlog had kennisgemaakt, liep de strijd ten einde. De bevrijding van Den Bosch was geen slag om een brug te ver zoals bij Arnhem, maar een strijd die bepaald werd door een brug te vroeg: de Diezebrug. De beschietingen door zowel de Britse als de Duitse artillerie hebben in Den Bosch talrijke slachtoffers gemaakt en veel schade aangericht. Het was met angst en pijn dat de vrijheid terugkeerde. Hopelijk voor altijd.

De beschadigingen op het Brugplein.

Deze foto is wereldwijd bekend geworden. Een Sherman tank van het B Squadron van de East Riding Yeomanry staat onder het afdak van het toenmalige Esso benzinestation bij het Heetmanplein. De Britse legerfotograaf Peter Handford was toevallig ter plaatse en vertelde: 'Ik zocht dekking achter de tank toen plotseling deze man te voorschijn kwam. Hij droeg onder beide armen twee meisjes. Ik dacht "waar komt deze man vandaan en waar denkt hij heen te kunnen gaan." Ik nam de foto van dat tafereel omdat het wel een heel bijzondere was te midden van de gevechten.