|
|
Oeteldonk
De Wandeling |
|
Bosschenaren, Oeteldonkers en
mensen van buiten de stad kom het 'fijne' te weten over Oeteldonk!
Carnaval in 's-Hertogenbosch kent een rijke historie
vol gewoontes
en tradities, die begint aan het einde van de negentiende eeuw, deze
themawandeling staat in het
teken van Oeteldonk! Loop mee en kom erachter hoe het 'spelleke' in Oeteldonk wordt gespeeld. We bezoeken
het Oeteldonks Gemintemuzejum waar de historie, waardevolle
voorwerpen en uniek beeldmateriaal van carnaval in Oeteldonk tentoon wordt gesteld. Kent
u het verhaal achter het beeldje van de halve Peer, heeft u wel eens
goed naar de deurknop bij het stadhuis gekeken? Met een warm hart
voor Oeteldonk geven wij u deze geheimen en wetenswaardigheden
prijs!
Na deze inleiding
vertrekken we vanaf het Stationsplein maar gaan eerst naar het
perron 1a waar Z.K.H. Prins Amadeiro op carnavalszondag met
de trein om 11:11 uur aankomt. De trein stopt dan bij het
prinselijke stapsteen, op deze steen zet Z.K.H. Amadeiro zijn eerste stap als
hij weer in Oeteldonk gearriveerd is en waar
de minister-president en de Peer van de Muggenheuvel hem verwelkomt. Op deze stap-steen staat: Gedraoge over
ijzere wege Gespoed
in 'n gezwinde pas Welkom hier Preins Amadeiro In ons waotervrij moeras.
We gaan nu terug naar
het stadionplein en beneden rechts van de trap hangt aan de pilaar
het beeldje van Prins Amadeiro XVI . Het beeldje is de
blijvende herinnering aan de viering van het tachtig jarig bestaan
van Oeteldonk in 1962.
Het
kleine bronzen beeldje is gemaakt door de op 21 mei 1897 in Ijsselstein geboren Jo Uiterwaal.
|
|
Het jubileumbeeldje
werd op 10 november 1961 onthuld ter herinnering aan Amadeiro XVI, waaraan
Pom van der Elst 25 jaar lang inhoud gaf. Ieder jaar bij de aankomst van
Z.K.H. Prins Amadeiro op
|
carnavalszondag om 11.11
uur wordt het beeldje
verfraaid met een krans
van boerenkool. Dat het
beeldje zijn bestemming
heeft gevonden aan het
station is niet
verwonderlijk, immers NS
heeft altijd een
belangrijke rol gespeeld in de dynastie van de Amadeiro’s. Al van de
eerste telg uit
dat geslacht, Francois Hohmann,
is bekend dat hij in
1883 met
de trein in Oeteldonk
arriveerde. Ook zijn latere opvolger Jan Bax ging in 1900 per trein
op bezoek bij zijn Oeteldonkse
onderdanen. Hij liet dat vooraf aan het bestuur van de Oeteldonksche
Club weten. Voor de bestuurders van
het
dorp aanleiding een |
waardige
ontvangst te
organiseren. Sindsdien is het carnavaleske dorp een traditie rijker.
Slechts eenmaal is die traditie onderbroken in 1924 arriveerde de
Hoogheid per boot in zijn lustwarande. |
|
|
Op de carnavalszondag als het hoge
gezelschap is aangekomen op het Stationsplein wordt het volkslied
ten gehore gebracht. Hierna wordt de Hoogheid door Peer vaan den
Muggenheuvel tot den Bobberd de Oeteldonkse Burgervoajer Kees
Minkels zunne assesor en door leden van de Geminteroad welkom
geheten in zijn Oeteldonk. Ook vanaf het podium spreekt Prins
Amadeiro XXV zijn volk toe en dit wordt gevolgd door een speech van
de Hofstationschef van Oeteldonk Centroal. Tevens zal de dirigent
van de Hofkapel ‘De Kikvorschen’ acte de presente geven. Aansluitend
zal de Prins de Koninklijke renstal, bestaande uit de Stokpèrdjes en de Biezenpèrdjes, inspecteren. Na het voornoemde protocol vertrekt
de stoet aangevoerd door de Koninklijke
Harmonie ’s-Hertogenbosch naar het Stadhuis op de Markt.
Via de stationsweg gaan we richting de Wilhaminabrug op het einde
van de stationsweg staat het standbeeld en
stelt Carnaval voor: een mannelijke figuur met
een masker in de hand en wapensteen aan de voeten. Mannelijke figuur
|
|
heeft een hiëratische uitdrukking op het
gezicht en zijn gekleed in een soort tunica met gestileerde plooien.
Deze werd op maandag 11 november 2011 onthuld.
Via de stationsweg gaan we richting de wilhaminabrug aan de
Wilhelminabrug hangt sinds 2003 een plaquette ter ere van Peer vaan
den Muggenheuvel. Op de plaquette leest men de tekst: Ut war jaorelang gelee, un durrup wier gesticht. Dun Peer kwaam ingereeje,
zo
luidde ut bericht. Un keind uit zaod gebore, op zuuk naor haord
en honk verworre tot folklore, geheete Oeteldonk.
Hier op deze plek
toonde Oeteldonk het
eerste levensteken op maandag 20 februari 1882 tijdens een stoet die de
intocht van de nieuw benoemde
burgemeester Peer Van den Muggenheuvel in
de plattelandsgemeente Oeteldonk voorstelde. Een eerste bescheiden
optreden maar het
succes was er niet minder om. De initiatiefnemers waren dan ook vastbesloten
om door te gaan en
richten op 1 oktober van hetzelfde jaar de Oeteldonksche Club van
1882 op.
We steken nu de brug over en na de bank gaan rechts de Lepelstraat
in en ter hoogte van de opstapplaat voor de rondvaart Binnendieze
hangt aan de zijgevel monument van de halve Peer.
Het bronzen beeldje siert sinds 1988 de
ingang van de wijk de Uilenburg. Het
door Ton Buijsters vervaardigde monumentje lijkt verdacht veel op
Frans Vennix die van 1976 tot en met carnaval 1987 de functie van
burgervaojer van Oeteldonk vervult. Als de Oeteldonksche Club Vennix
de oprichter van het Oeteldonkse Aauw archief
|
|
benadert met de vraag of hij die
functie op zich wil nemen is hij lid van carnavalsvereniging De Oetels. Frans en de carnavalsvereniging
hebben geen bezwaren. Wel stellen de organisatoren van het Oetelkonzert een leasecontract op dat al na enige jaren verwatert en
niet meer wordt nagekomen.
|
Althans dat blijkt als Frans Vennix is
afgetreden en de wens te kennen heeft gegeven dat hij naar zijn oude
vereniging wil terugkeren. Die oude vereniging heeft in een
reusachtige doos inmiddels al wel van de Oeteldonksche Club zijn’
vuile was’ teruggekregen. Het nodige overleg tussen beide
verenigingen volgt de oplossing blijft uit. Er rest de Oetels weinig
anders dan het aanspannen van een rechtszaak. In zijn vonnis komt de
president van de rechtbank voor deze gelegenheid bijgestaan door elf
vrouwelijke griffiers tot de uitspraak dat de Oeteldonksche Club
middels één vat goed bier en twee flessen Jägermeister de Oetels
moest schadeloos stellen. Verder eist hij dat beide partijen een
waardig gedenkteken voor het instituut Peer moeten oprichten. Op de
uitvoering van dat vonnis hebben de Oetels volgens eigen verklaring
een jaar lang tevergeefs gewacht. Het wachten beu verscheen er op
11-11 1988 een half gedenkteken met alleen een bijdrage van de Oetels.
Aan de andere kant van
de straat waar nu ijs & zopie in zit was in de jaren 50 van de
twintigste eeuw opslagplaats van Coppens. Hier
werd
de eerste opbouw van de praalwagen van
de carnavalsvereniging de Tierelantijnen gebouwd en zaterdag voor de
carnaval
kwam er een platte wagen van Sars
en werd de wagen opgebouwd; maandagmorgen
werd hij dan verder afgebouwd. Die eerste wagen was een wip die ook nog kon
ronddraaien. Deze wagen kreeg meteen de eerste prijs, mede omdat het de
eerste praalwagen was met beweging in Oeteldonk. Voordat de Tierelantijnen
aankwamen voor de opstelling aan de Wegensingel kwamen er eerst een aantal
hindernissen op hun pad waar ze vooraf niet op gerekend hadden. Allereerst
kon de wagen niet uit de werkplaats omdat er twee lampen in de weg zaten,
die werden daarom maar afgebroken, en toen ze op de Vismarkt aankwamen stond
er ook
nog een boom
die hun de weg versperde. De brandweer moest er toen aan te pas komen om een
tak van de boom af te zagen zodat de wagen verder
kon. Bij de
opstelling aan de Wegensingel waaide het echter zo hard dat er een
kop scheef ging hangen.
We volgen
Korenburgstraat op het einde van de straat steken we de kruisstraat
over in deze straat
|
|
trekt
op zondag de intocht langs en op de maandag de grote
optocht. We komen nu in de eerste Korenstraatje op het einde
gaan we rechtsaf de
Karrenstraat in. Carnaval 2008 startte hier op dinsdagmiddag de kinderoptocht bij de
snoepwinkel gaan we linksaf de tweede Korenstraatje in op het einde steken
de hooge
steenweg over gaan de scheiding-straat in waar we op het einde
rechtsaf gaan.
Boven broodjeszaak ‘De twee beren’
op de hoek van het Burgemeester Loeffplein en de Marktstraat hangt
het monument van Jan Somers. Jan Somers was de dirigent van de
Komische Folk-loristische Fanfare de Kikvorschen. Somers is op 16
november 1918 in Utrecht geboren al op 3-jarige leeftijd verhuisde
hij naar Den Bosch waar hij in de De Pijp vlakbij de plaats waar nu
het standbeeldje hangt opgroeide. De man die jarenlang het gezicht
bepaalde van de Hofkapel die net als de Propaganda Club het
predikant Prinselijk mag voeren overleed op 15
april 1997 op 78-jarige leeftijd. Het beeldje is gemaakt door het
kunstenaarsechtpaar Jean en Marianne Bremers uit Helvoirt. De
kleinkinderen
van Somers
verzorgden
de onthulling van het beeldje in
het weekend van 16 en 17 november 1997 waarin de Kikvorschen hun
70-jarig jubileum vierden.
We gaan nu richting de markt en op de markt aangekomen gaan we
rechtsaf dan
hebben we aan de rechterkant hotel Central die
tijdens
de carnavalsperiode dient als de zomerpaleis van
Z.K.H. Prins Amadeiro de balkon boven de
ingang is de slaapkamer van de
Z.K.H. Prins
Amadeiro.
|
|
Hier de putdeksel waar de stalen pijp wordt
bevestigd waar Boer Knillis komt te staan de deksel ligt 30 meter voor Hotel
centraal en de C&A. |
|
|
Ook op de
markt ter hoogte van de Kerkstraat staat tijdens de carnaval Boer
Knillis op zijn sokkel. Het standbeeld van de stichter van Oeteldonk
Boer Knillis wordt op carnavalszondag onthuld. Moeder Hendrien (zijn
vrouw) staat alleen in het schrikkeljaar naast hem met de onthulling
begint het officiële het carnaval. Op carnavalsdinsdag om 24:00 uur
wordt Knillis begraven te midden van duizenden Oeteldonkers en
tientallen meziekskes daarmee eindigt het driedaagse feest.
|
|
Foto's
copyright
©
bij groetenuitdenbosch.nl |
|
|