DE KAPELLEN

Sint-Janskathedraal

De Kapellen

In de Sint-Janskathedraal zijn verschillende kapellen aanwezig waaronder Sacramentskapel, Mariakapel, St. Jozefkapel en St. Vincentiuskapel. De meeste kapellen bevinden aan de kooromgang de straalkapellen.

H. Antoniuskapel

In weerwil van het vele dat verloren ging kan men toch nog een goede indruk krijgen van de prachtige kunstwerken waarmee de Sint-Jan in haar bloeitijd was getooid. Sinds het begin van deze eeuw bezit de kerk namelijk weer een altaarretabel uit het begin van de zestiende eeuw. Oorspronkelijk opgesteld in de kerk van het Brabantse Sint Anthonis werd het daar weggekocht door A.J.L. Baron van Bogaerde van Terbruggen, gouverneur van

Noord-Brabant en gedreven kunstverzamelaar. Toen diens collectie na zijn overlijden werd geveild kwam het altaarstuk via de Rembrant in het bezit van de Bossche Sint-Janskathedraal, waar het sint de voltooiing van zijn restauratie in 1984 is geplaatst in de Antoniuskapel in het zuidertransept.

Kapel van de kerk

In deze eerstee straalkapel kwamen in de middeleeuwen de leden van het Rederijkergilde van St. Catharina bijeen. Het oorspronkelijke altaar (1418)

was dan ook gewijd aan deze heilige. Nu treft men er het altaar dat de kerk verzinnebeeldt aan. Het werd ontworpen en geschilderd door J.B. Anthony, terwijl H. van der Geld het snijwerk verzorgde (1910). Dit retabel was gedacht als tegenhanger van het middeleeuwse Lijdensaltaar, dat van 1904 tot 1948 precies tegenover dit neogotische retabel in de laatste straalkapel stond opgesteld. Nu bevindt het Lijdensaltaar zich elders in de kerk. Toont het oude Lijdensaltaar het leven van Jezus, op het neogotische altaar wordt de door Jezus gestichte kerk afgebeeld; Pinksteren (middenpaneel), Lijdend (rechterpaneel), Strijdend (linkerpaneel) en Triomferend (middenpaneel boven).

H. Hartkapel

De lakenslopers, snijders en droogscgeerders droegen in de middeleeuwen in deze straalkapel zorg voor het altaar van hun patroonheilige St. Michael. Daarnaast was het altaar in deze kapel gewijd aan Maria Margaretha. Nu bevindt zich er het H. Hartaltaar, in 1878 vervaardigd door beeldhouwer H. van der Geld naar ontwerp van architect L.C. Hezenmans. Het H.Hartbeeld staat te midden van reliëfs van de Annunciatie en de Kruisdood. In 1914

beschilderde Th. Hermsen de wanden van de kapel met voorstellingen van de Samaritaanse vrouw met daaronder de vrouw die de verloren drachme terugvindt (Luc. 15:8-9), de Goede Moordenaar met daaronder de terugkeer van de verloren Zoon en Zacheus met daaronder de Barmhartige Samarilaan. Al deze voorstellingen verwijzen naar de goddelijke liefde en barmhartigheid, hetgeen essentieel is bij de

verering van het H. Hart. Naar ontwerp van architect Hezenmans vervaardigde glazenier J.B. Capronnier in 1876 het glasvenster waarop in het midden Jezus zijn heilige Hart toont aan Margaretha Maria a la Cocque.

Caritaskapel

De schoenmakers en Looiers hadden gedurende de middeleeuwen de zorg voor deze straalkapel, toen gewijd aan Crispinus en Crispinianus. In 1910 werd op initiatief van plebaan Brouwers het Castitasretabel, als tegenhanger van het Castitasaltaar, vervaardigd. Naar ontwerp van de restauratiearchitect L.C. Hezenmans (zijn laatste ontwerp), sneed H. van der Geld de beelden van Vincentius en

Elisabeth en de reliëfs, voorstellend de zeven werken van Barmhartigheid. J.B. Anthony schilderde op de luiken charitatieve scènes met betrekking tot beide heiligen. Hert glas-in-lood in deze kapel dateert van 1895 en stelt voor de H. Barbara met kelk, hostie, zwaard en toren, naast een engel met een palmtak. Het werd vervaardigd door J.B. Capronnier naar ontwerp van architect Hezenmans.

St. Jozefkapel

Kruiers en kraankinderen hadden gedurende de middeleeuwen in deze straalkapel hun altaar, gewijd aan Quirinus. Daarnaast was dit altaar toegewijd aan Odilia. Nu bevindt zich er het St. Jozefaltaar in 1876 uitgevoerd door H. van der Geld naar ontwerp van architect L.C. Hezenmans. Centraal staat Jozef met Jezus op de arm, terwijl links van hem zijn verloving met Maria en rechts van hem zijn sterfbed zijn afgebeeld. De muurschilderingen in deze straalkapel werden in 1918 aangebracht door Th. Hermsen en stellen voor:Isabella van Oostenrijk en St. Theresia van Avila, St. Dionysius de Kartuizer

en paus Sixtus IV. Op het middenvenster, in 1875 door J.B. Capronnier naar ontwerp van Hezenmans vervaardigd, is te zien hoe paus Pius IX de kerk onder bescherming van St. Jozef stelt.

Annakapel

Aan de oorspronkelijke functie van deze straalkapel, een travee dieper dan de overige kapellen, herinneren nog de muur schilderingen. Boven de apostelen Simon met zaag, Jacobus met pelgrimsstaf, Philippus met metropolitaanskruis, Paulus met broek en zwaard, Johannes met kelk en Andreas met andreaskruis en een in een buidel hangend boek, zijn vissen afgebeeld. Deze vissen zouden geïdentificeerd kunnen worden als een haring (met een kroontje), een baars,een brasem, een zalm, een makreel en een karper. Het was in deze kapel dat de leden van 't Viskopersgilde het altaar, gewijd aan Petrus en Paulus,

onderhielden. Schilder J.B. Anthony restaureerde in de negentiende eeuw op grondige wijze de schilderingen en voegde taferelen toe over de prediking van Paulus, de marteling van Johannes in het vat kokende olie en in de roeping van Andreas. In 1867 leverde glazenier J.B. Capronnier de glas-in-lood vensters, waarvoor architect L.C. Hezenmans de cartoons ontwierp. Afgebeeld zijn Maria met kind, en Jozef met daarboven engelen en de WIlhelmus. Het huidige Anna altaar dateert van 1898, en geeft scenes weer uit het leven van Joachim en Anna. Werd vervaardigd door beeldhouwer H. van der Geld en schilder J.B. Anthony, weer naar ontwerp van restauratiearchitect Hezenmans.

Castitaskapel

Als tegenhanger van het Caritasretabel werd in 1908 in deze straalkapel het Castitas altaar opgesteld. Ontworpen door restauratie architect L.C.

Hezenmans werd het gerealiseerd door beeldhouwer H. van der Geld en schilder J.B. Anthony. De kuisheid als hoofddeugd wordt gepersonifieerd door de jezuïet Aloysius van Gonzaga, afgebeeld temidden van Johannes Bergmans en Stanislas Kostka. Op de luiken zijn voorstellingen te zien ui het leven van Aloysius. Oorspronkelijk fungeerde deze straalkapel als Kapel van de wolwevers en wolververs. Het oude altaar was dan ook aan hun paroon, Jacobus, toegewijd, maar daarnaast ook aan Leonardus en Catharina van Siena. Het middenvenster van de kapel stelt de H. Philomena voor met

bloemenkroon, pijl, zwaard en anker, geflankeerd door een engel met palmtak en kroon. Het werd in 1879 uitgevoerd door glazenier J.B. Capronnier naar ontwerp van architect Hezenmans.

Gedachtenis – Kapel

In deze kapel houden wij het lijden van mensen in gedachtenis. Niemand van ons kan in het leven lijden ontlopen. Sommigen van ons hebben een groot lijden mee te dragen. Als ons, christenen, lijden overkomt mogen wij nar Christus zien.

Christus op de koude steen en zijn kruisweg naar Golgotha herinneren ons niet alleen aan zijn lijden en sterven maar ook n zin overwinning daarvan door zijn

verrijzenis en aan zijn meeleven en solidariteit met ieder van ons. Onze twintigste eeuw wordt nog altijd getekend door een holocaust een vernietiging van volken. Ontelbaar zijn de martelaren, die de dood vonden omwille van hun moedige getuigenis en verzet. Wij houden de herinnering aan deze mannen en vrouwen in deze kapel blijvend in ere. In deze kapel gedenken wij ook de overledenen van onze Sint

Jangemeenschap. Vanaf 1985 staan hun namen in het zogenaamde boek van het leven. Ook al de namen van de overledenen van dit jaar worden met liefde en waardering. In herinnering gehouden.

Sacramentskapel

De kapel die Alert Duhamel en Jan Heijns bouwden voor de Lieve Vrouwe Broederschap is een pronkjuweel uit de laatste bloeiperiode van de gotiek. Zowel van buiten bezien als vanuit de koorbeuken of het transept lijken kapel en kerk geheel met elkaar vergroeid, niet alleen door de open verbinding die tussen beide bestaat, maar ook doordat de kapel in haar afmetingen, in de hoogte, breedte of het formaat van de ramen en steunberen, zeer goed aansluit bij de overige delen van de kerk. Maar wie de kapel betreedt ervaart de beslotenheid van een op zichzelf staande ruimte.