|
 |
Sint-Janskathedraal
De Kerststal |
|
De geschiedenis van de Kerststal
Het kerstverhaal zoals wij dat kennen gaat terug tot de 4e eeuw, Er
zijn afbeeldingen waarop Maria en Jezus en de Driekoningen zijn
afgebeeld. Ook Maria met kind en op de achtergrond de os & ezel en
drie wijzen met geschenken. Al vanaf de 5e eeuw werden op markten in
heel Europa kerstspelen opgevoerd om mensen tot het Christendom te
bekeren. Het kerstspel was eigenlijk een hulpmiddel om het
kerstverhaal te vertellen aan mensen die niet konden lezen.
|
.JPG) |
Franciscus van Assisië (1182-1226) wordt gezien als de
grondlegger van het kerstverhaal zoals wij dat nu kennen. Hij
ondersteunde zijn evangelisatie door kerstverhaal visueel te
maken door dieren in kerstvoorstelling te gebruiken. In 1223
kreeg hij van Paus Honorius III (1216-1227) toestemming om het
kersttafereel met levende personen voor te stellen. Het werd een
kerstspel opgevoerd in de bossen
|
van Greccio met kindje in
een
kribbe en levende dieren. Een schilder legde het tafereel vast
in een kerk in Assisi. Deze schildering vormt de basis van alle
latere kerststallen.
En dan verhaalt de legende:
Toen Franciscus het Evangelie zong en gekomen was bij de woorden
"en legde hem neder in de kribbe", knielde hij neer om het
geheim der menswording te overwegen en zie in zijn armen kwam
een kindje, omstraald van schitterend licht. Het zijn dan ook de
Franciscanen die de volksdevotie rondom het stalletje van
Bethlehem wijd hebben verspreid. |
.JPG) |
In de 15e eeuw wordt de
kerstkribbe vooral populair in Zuid-Italië, waar het gebruik
ontstond een aantal beeldjes tegen een geschilderde achtergrond
te plaatsen. Vanaf de 17e eeuw verspreidde het gebruik zich over
Sicilië, Spanje, Portugal, Frankrijk (waar vanaf de 18e eeuw tot
begin 19e eeuw in theaters en winkeletalages kribben werden
opgesteld: de figuren daar omheen waren marionetten die door een
inwendig mechanisme beweegbaar waren) en in Polen. |
Ook in
Nederland en België werd het gebruik van de
kerststal populair. De oudste bekende
kribben zijn die van Roermond (1370),
Utrecht (1489), Delft (1502) en Weert
(1520). Met Kerstmis wordt in veel kerken
een kerststal neergezet. Vooral in grotere
kerken zijn ze zijn vaak zeer uitgebreid en
fraai. Hiermee wordt de boodschap dat God in
het kerstkind mens is geworden, tastbaar
gemaakt. In bijna iedere kerststal treffen
we naast het kerstkind ook Maria, Jozef, een
os en een ezel aan. De engel die de
boodschap aan de herders verkondigt hangt
vaak in de nok van de stal of grot. Wie het
echt goed wil doen, plaatst het kindje pas
in de kerstnacht in de kribbe, en daarna de
herders en de drie wijzen.
Pas eind 18e eeuw werd kerstmis een echt
familiefeest met in huis een kerststalletje
en beelden van kindje jezus, Maria en Jozef,
de os en ezel en de aanbidding door de drie
wijzen. Over de historie van de kerststal in
onze Sint Jan is niet zoveel bekend. De
oudste foto die we hebben kunnen vinden
dateert van 1948, toen nog met gipsenbeelden
waren navenant de kerststal in de Sint Jan
vormt een schakel in het vroegere
traditionele 'stalletjes kijken'.
Kinderrijke katholieke gezinnen gingen op
zondagmiddag al lopend de stallen in de
kerken af. De levensechte kerststal in de
Sint Jan wordt iedere jaar weer opgebouwd.
De Kerststal zoals wij die nu kennen met
opgezette dieren dateert waarschijnlijk uit
de tijd van Plebaan J. van Susante (plebaan
van 1945 tot 1970). Onder dhr. Finkers,
kerststalbouwer vanaf 1979 tot en met 1999,
is het arsenaal opgezette dieren sterk
uitgebreid. In 2014 heeft kunstenares
Nelleke de Noo haar stempel gedrukt op de
kerststal en in 2015 was dat iconenschilder
Geert Hüsstege. Daarna was er jaarlijks een
thema waarmee de kerststal werd ontworpen.
|
