JHERONIMUS BOSCH

's-Hertogenbosch

Jheronimus Bosch

Over het leven van Jheronimus Bosch weten we niet veel. En ook het bewaard en definitief aan hem toegeschreven oevre is klein. De laatste jaren is er echter door archief-, technisch en kunsthistorisch onderzoek steeds meer bekend geworden over de beroemde Bosschenaar en zijn werk.

Jheronimus Bosch werd vermoedelijk omstreeks 1450 geboren te 's-Hertogenbosch als Jheronimus van Aken. Hij stamde uit een familie van schilders die zich vanuit Nijmegen in 's-Hertogenbosch had gevestigd. Vermoedelijk kreeg hij zijn opleiding in het familieatelier, gelegen aan de Bossche Markt.

Bosch werk staat in de traditie van de laatmiddeleeuwse, Nederlandse schilderkunst. 's-Hertogenbosch lag op enige afstand van de centra van de tot grote bloei gekomen vroeg-Nederlandse schilderkunst:Holland in het noorden en vooral het rijke Vlaanderen en Brabant in het zuiden. Zijn geboortestad kende geen grote schilderstraditie, behalve van Jheronimus Bosch er is zelfs geen enkel werk van een met name bekende kunstenaar overgeleverd. Wel kende de stad vrij veel uitmuntende edelsmeden, en daarnaast boekschrijvers, verluchter, boekdrukkers en -verkopers, borduurwerkers, beeldsnijders en beeldhouwers (Sint-Janskerk). Bouwmeesterbeeldhouwer Alart Duhameel, die tussen 1478 en 1494/95 aan de Sint-Janskerk werkte, was ook graveur en moet een nauwe relatie met Bosch hebben gehad. De in zijn tijd voor de Sint-Janskerk gebeeldhouwde luchtboogbeelden en enige van zijn gravures lijken te zijn geïnspireerd op het werk van Bosch.

Ook Bosch was als kunstenaar meer dan schilder alleen. Voor de Sint-Jan maakte hij ontwerpen voor onder meer gebrandschilderd glas, liturgische kleding en koperwerk. Daarnaast adviseerde hij kunstenaars-ambachtslieden en beoordeelde hij aan de kerk geleverd werk. Door hemzelf en vanuit het (familie)atelier werd werk geleverd aan de grote stadskerk: altaarluiken, triptieken en panelen.

Het culturele leven bloeide hier in de tijd van Bosch en dit was

De tuin der lusten

een goede basis voor zijn ontwikkeling tot belangrijk kunstenaar. De incidentele aanwezigheid van vorstelijke personen, maar meer nog de belangrijke positie die kerk en geestelijkheid in de stad hadden, leidde tot een stroom van opdrachten voor kunstwerken. Door zijn talent kreeg hij grote opdrachten en mede hierom nam hij de naam van zijn stad als kunstenaarsnaam ('Bosch') aan. De Illuster Lieve Vrouwe Broederschap, een belangrijke, elitaire, vereniging van Mariavereerders met een internationale uitstraling, de in aanbouw zijnde Sint-Janskerk maar ook aanzienlijken van ver buiten de stad (Hendrik van Nassau, Philips de Schone) zorgden voor opdrachten en aankopen van Bosch' werk, en voor de uitbouw van zijn reputatie. Vanuit de laatmiddeleeuwse cultuur van Brabant schilderde Bosch niet alleen religieuze, maar ook profane onderwerpen. Zijn werk refereert duidelijk aan de beeldtaal van de visueel ingestelde middeleeuwer van die tijd. Deze was enerzijds algemeen christelijk, anderzijds ook heel specifiek (Bosch, Nederlands?) van aard. Bosch liet zich daarbij inspireren door woorden, beelden en realia uit zijn directe omgeving. In zijn stijl, thematiek en uitvoering is Bosch' schilder- en tekenwerk grotendeels uniek.

Jheronimus Bosch trouwde met de welgestelde Aleit van de Meervenne. Bij haar huwelijk bracht zij ook een huis in aan de Bossche Markt waar het echtpaar ging wonen en waar Jheronimus zijn atelier moet hebben gehad. Uit dit huwelijk werden geen kinderen geboren. Jheronimus werd lid, en al

Voor meer Jheronimus Bosch klik hier onder op:

snel gezworen broeder, van de Illuster Lieve Vrouwe Broederschap te 's-Hertogenbosch. Deze broederschap droeg zorg voor de uitvaart van Bosch na diens overlijden in 1516. Reeds tijdens zijn leven en nog lange tijd daarna genoot Bosch in vrijwel geheel Europa een grote reputatie. Zijn werk werd al snel en in grote hoeveelheden gekopieerd, geïmiteerd en vervalst. Terwijl zijn roem internationaal nog lange tijd bleef aanhouden, was zijn geboortestad hem al snel vergeten. Pas vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw wezen historici op de bijzondere betekenis van de schilder. Het duurde echter nog tot in en na de twintigste eeuw voor de nationale en internationale herontdekking van Bosch tot werkelijke faam leidt. (standbeeld 1930, tentoonstellingen 1936, 1967 en 2001). In zijn stad wordt sinds het Jeroen Boschjaar 2001 in toenemende mate aandacht

geschonken aan de wereldberoemde schilder. Het Noord-Brabants Museum in 's-Hertogenbosch geldt als plaats waar momenteel de grootste collectie navolgers van Bosch ter wereld te bewonderen valt. Voor alle echte aan Bosch toegeschreven werken moeten we op een enkele uitzondering na buiten Nederland zijn.

Diavoorstelling van de schilderijen van Jheronimus Bosch:

De beroemdste zoon van

’s-Hertogenbosch is thuis! In het middeleeuwse centrum van de Brabantse hoofdstad, waar Jeroen Bosch is geboren, opgegroeid en gevormd, In

een stijlvol complex gevormd door een voormalige kerk en haar bijgebouwen brengen wij op diverse wijzen het leven, het gedachtegoed en de werken van de religieuze kunstenaar voor het voetlicht. Jong en oud, liefhebber en kenner, bewoner en toerist: iedereen kan hier genieten van de nalatenschap van Bosch. De expositie biedt de bezoekers aan het centrum

keer op keer een andere invalshoek om van zijn werk te genieten. In de kerkelijke sfeer, Bosch waardig, zal u menigmaal oprecht verwonderd zijn. Verrassend is ook het uitzicht op 40 meter over de stad die zo bepalend is geweest in het leven van deze grote kunstenaar die tot op heden wereldwijd een inspiratiebron voor velen is. In de torenverdiepingen duiken ook wandtapijten op met taferelen uit panelen van Bosch, jaren geleden gemaakt door de Poolse broers Mierzejewski. Echt mooi zijn ze niet, maar ook hier geldt, het verhaal van Bosch valt ermee te verduidelijken.