Stadswandeling

De Vestigingwerken

       

In ‘s-Hertogenbosch vangt de bouw van bastions pas aan onder het gouverneurschap van Van Grobbendonck tijdens het Twaalfjarig Bestand. In de onzekerheid over de uitslag van deze wapenstilstand bereidden beide partijen zich voor op een voortzetting van de strijd en zo verrezen in Den Bosch in snel tempo negen bastions. Daarvan zijn er nog slechts drie bewaard gebleven: bastion Vught en bastion Baselaar en bastion Anthonie. Bastion Oranje is pas gebouwd in 1634 dus vijf jaar nadat de stad gevallen was. En tenslotte bouwden men voor deze bastions nog een aantal verdedigingswerken: ravelijnen, halve manen, enveloppen, die gezamenlijk als voorwerken werden aangeduid. Deze zijn na de ontmanteling alle aan de stadsuitbreiding ten offer gevallen. De muren en de daarachter opgeworpen aarden wallen mochten na 1874 worden gehandhaafd maar moesten worden geslecht tot op 7 meter + AP, hetgeen neerkomt op ongeveer 4,50 meter boven grachtniveau. Daar de gemiddelde hoogte van de wallen ongeveer 11 meter + AP bedroeg moest dus zeer veel grond worden afgegraven deze werd meteen benut om de wallen te verbreden en op het aldus ontstane terrein werden de wegen aangelegd die wij vandaag nog aantreffen.      Na deze inleiding vertrekken we vanaf het Stationsplein richting het centrum waar we over de Wilhelminabrug linksaf de Buitenhaven in. Vanaf de Wilhelminabrug tot waar het bastion Oliemolen gelegen heeft is de walmuur gerestaureerd compleet met rondelen en nu zijn we op de Buitenhaven die met enige straatjes verbonden is met de Brede Haven dat bij uitzonderlijk hoge waterstand in de winter de schepen meestal niet de Binnenhaven maar de Buitenhaven invoeren om daar te worden gelost of geladen. Gezien de hogere kademuur ging dat hier gemakkelijker dan in de Brede  Haven. Op het einde van de straat rechts vielen direct de typische kleine huisjes op dikwijls voorzien van een trapje voor de deur een herinnering aan de vestingtijd toen de wal hoger tegen de huizen lag. Tot ons genoegen kunnen wij zeggen dat ook hier door kundige restauratie het schilderachtige karakter der huizen bewaard gebleven is.        We passeren nu de Draaibrug. Die dateert uit 1902 wat blijkt uit een gedenksteen die aan de zuidwestzijde van het landhoofd is aangebracht. Dit staat er op: “Den 8 Juni 1902 werd deze brug, gebouwd door de Tramweg Mij. St. Oedenrode - 's-Hertogenbosch, overgedragen aan de gemeente 's-Hertogenbosch en werd deze gedenksteen geplaatst door Cornelis van Lanschot en Auguste A. Kroon”.       Deze gerestaureerde en weer draaibaar gemaakte brug is gebouwd toen de wijk het Zand is aangelegd ongeveer in dezelfde tijd als de Willemsbrug en Wilhelminabrug. In tegenstelling tot de andere bruggen over de Dommel is deze draaibaar gemaakt het was de bedoeling            een deel van de Dommel als haven te gebruiken door de brug 360 graden te draaien kon tegelijkertijd een schip in- en uitvaren ook liep over deze brug een tramlijn die vanaf de Zuid-Willemsvaart over een brug naast de ophaalbrug vlak langs het brugwachtershuisje ging dat is nog te zien aan de hoek van dat huisje.          Naast de draaibrug vinden we de oude aanzet van dit Bastion Oliemolen dat in 1614 is gebouwd rest ons niets meer dan in het Singeltalud de aanzet van de korte zuidelijke flank het heette oorspronkelijk bastion Grobbendonck naar de vestingcommandant in die tijd. Na 1629 veranderde de naam in Oliemolen bastion omdat hier al een oliemolen stond ook op de andere bastions stonden windmolens daar stonden zij gunstig op de wind dit alles is helaas verdwenen toen men de Dommel heeft rechtgetrokken.