|
Stadswandeling
De Vestigingwerken
We steken hier de
Pettelaarseweg over en gaan beneden langs het water verder over de dijk langs
de Singelgracht naar Bastion Vught (je kan ook over de stadswallen naar
Bastion Vught). Aan de overkant zien we de Grote Hekel
de inlaat is de hoofdstroom
van de Dommel en is een keersluis er was vroeger ook een stoomgemaal gebouwd
in 1880/1885 met dubbele keersluis dat tot december 1939 functioneerde
terwijl het daar al vóór al een elektrisch gemaal werd. Heeft de naam Grote
Hekel vanaf 1629, heette in de 16e eeuw De Drie Heeckelen of ook De
Hekelsluis. De Grote Hekel had drie doorlaatopeningen waarvan de meest
westelijke in de 19e eeuw werd gesloopt de openingen werden afgesloten met
drijvende houten balken voorzien van ijzeren staven met
scherpe punten daardoor leken
ze op een vlashekel. De hekel werd gesloten als b.v. de
Beerse Overlaat werkte. In de
|
muur zit
een gevelsteen
met een tekst van Domien van Gent "Zo maoke w't". De restauratie kwam gereed in 1999 de sluis
en de waterpoort kunnen volledig functioneren.
|
Verderop de bastion Oranje
het grootste van de vesting is in 1634 gebouwd dus nadat Frederik Hendrik de
stad in 1629 had veroverd. De stadswal liep tijdens het beleg ongeveer waar
nu de verkeersweg ligt tijdens het beleg was het moeilijk effectief vuur uit
te brengen op de aanvallers die het Vughterbastion belaagden en daar
tenslotte een bres sloegen om te |
voorkomen
dat zoiets zich
ooit nog eens zou herhalen is dit mooie bastion gebouwd. Vanaf de rechter
face kunnen we goed zien hoe vandaar het Vughterbastion met kanonvuur
bestreken kan worden het geschut in die tijd schoot niet verder dan 800
meter. Het bastion vormde een regelmatig vijfhoekig verdedigingswerk met
bekledingsmuren van 2 meter dikte met daarachter liggende wal met ophogingen
voor plaatsing van het geschut en de infanterieschutters sloot op de
hoofdwal aan. Bastion Oranje had een saillanthoek van 90 graden en
schouderhoeken van 126 graden terwijl de ruim 35
|
meter
lange flanken loodrecht op de wal
stonden. Het
beeldje met de gans in aanvalshouding is door het garnizoen aangeboden ter
gelegenheid van het 400 jarig bestaan van de garnizoensstad in 1967.
|
Bij uitgraving is op het
Bastion Oranje een stuk middeleeuws muurwerk en rondeel zichtbaar en
beleefbaar te maken. Hier ligt een unieke kans om een deel van de
geschiedenis van de Bossche
vesting
voor een breed publiek toegankelijk te maken door het creeëren van een informatiecentrum
|
genaamd Bastionder. Wanneer het Bastionder gereed
is zal dit immense Stuer Gewalt hier geplaatst
het grote kanon in de volksmond Boze Griet heet eigenlijk Stuer Gewalt een
tekst in gotische letters vermeldt: "Stuer Gewalt heisz Ich Herzogenbusch
behut Ich". In 1510 kreeg een Duitse smid Jan Fyck van Segen uit Keulen van
de stad de opdracht een kanon te smeden dat over de toren van Bommel kon
schieten. De Geldersen onder Maarten van Rossum uit de Bommelerwaard
bedreigden toen de stad. Bij het proefschieten kwamen echter de kogels er in
stukken en brokken uit en het stadsbestuur weigerde te betalen. De smid
begon een proces dat in 1532 eindigde met een betaling van 250
Carolusguldens door het stadsbestuur. Later heeft men er een stuk afgehaald
om als klokgewicht op het stadhuis te dienen. In de vorige eeuw hebben de
geschutmakers van de artillerie van het garnizoen de stukken weer aan elkaar
gesmeed.
We staan nu
ter hoogte van de Spinhuiswal voor het monumentale Paleis van Justitie dat
gebouwd werd nadat het oude tijdens de bevrijding in 1944 was afgebrand
bekijkt u vooral de imposante ingangspartij eens en de toepasselijke en
mooie gevelstenen. Naast het paleis staat het in de 16de eeuw
|
gebouwde
Refugiéhuis van het klooster St. Geertrui te Leuven vele kloosters hadden
voor rumoerige
oorlogstijden zo'n vluchtoord in een vestingstad in Den Bosch zijn er nog
meerdere aan te wijzen. Bij de restauratie tijdens de laatste oorlog heeft
men de doorgang naar de St. Jorisstraat gemaakt
voordien was
het hier een aaneengesloten gevelwand. Men heeft toen op het terrein ook het
gebeeldhouwde wapen gevonden van Petrus Was in genoemde eeuw abt van het
klooster als u dit wapen zien wilt het is in de muur van het binnenterrein
van de Sociale Dienst aan de Dode Nieuwstraat gemetseld.
In de knik van de
Singelgracht heb je de Kruisbroedershekel een waterinlaat met in dit geval
een schuif waardoor een deel van het Dommelwater de stad instroomt. De
Binnendieze zoals de rivier binnen de stad heet loopt onder het
koor van de St. Cathrien
|
 |
of Kruiskerk door en
deze tak van de
Binnendieze wordt ook wel
Kerkstroom genoemd vanzelfsprekend had deze hekel een functie bij het
stellen van de
|
 |
inundatie
maar ook na 1874 bij de beheersing van de waterstand in
de stad. De
innovatieve restauratie van de vestingmuren van Parklaan en Spinhuiswal is in 2005 afgerond als eigentijdse toevoegingen
werden de
"zwevende borstwering" langs de Parklaan en de "bypass" aan de
Spinhuiswal gerealiseerd.
We komen nu ter hoogte van
de Bastion Vught heeft een zeer gedenkwaardige plaats in de Nederlandse
krijgsgeschiedenis het was hier dat de Staatse troepen in 1629 onder leiding
van Frederik Hendrik een bres sloegen in de vesting en de onneembaar geachte
'Moerasdraak' tot capitulatie dwongen. Hier stond eens de houten Sandvliet
standerdmolen waar graan gemalen werd die molen was in zijn tijd het enige
bouwsel op dit bastion. Later zou er de villa Illusio van de familie Rouppe
v.d. Voort gebouwd
worden die staat er nog altijd zij het dan |
dat er nu het Chalet Royal in
gevestigd is. Gedenksteen inname stad op het liggende
bronzen reliëf zijn strak, schematisch en in vogelperspectief het zuidelijk
deel van de muren van de stad en het fort Sint Anthonie afgebeeld. Een
loopgraaf bereikt bastion Vught. Onder het relëf staat de tekst (van drs.
P.Th.J. Kuyer): hier werd de veste overmand, hier brak met ’t hertogdom de
band, maar brabant bleef sijn eyghen lant. De gedenksteen werd op 14
september 1979 onthuld ter herinnering aan de capitulatie 350 jaar eerder
voor het leger van Frederik Hendrik.
|
