HISTORIE VAN 'S-HERTOGENBOSCH

Geschiedenis

De Historie van 's-Hertogenbosch

Na de Vrede van Keulen (1579) had 's-Hertogenbosch een stapelmarkt van ossen en ander vee verkregen voorheen was dit een voorrecht van Lier maar Lier keert echter terug onder Spaans gezag. Het Bossche stadsbestuur probeert op alle manieren deze stapelmarkt voor haar stad te behouden en met succes. Zowel 's-Hertogenbosch als Lier mogen een stapelmarkt voor ossen en ander vee bezitten op 7 maart 1587 bevestigt koning Filips II dit privilege en breidt het uit er mag voortaan wekelijks een beestenmarkt worden gehouden voor eeuwig zonder dat dit ooit te herroepen is. Er wordt tot 1931 veemarkt gehouden op het (nu zo geheten) Kardinaal van Rossumplein en de Van Berckelstraat. Burgemeester Van Lanschot besluit tot de bouw van een grote overdekte veemarkt buiten het stadscentrum. De Bossche midden-standers vrezen door deze verhuizing een omzetverlies de plannen van Van Lanschot worden doorgezet en in 1931 wordt de nieuwe veemarkt geopend.

Vanaf de tweede helft van de 19de eeuw tot 1931 vond de veemarkt plaats op het tegenwoordige Kardinaal van Rossumplein. (stadsarchief)

In 1600 op de Vughterhei vindt een ruitergevecht plaats tussen de Staatse ritmeester de Heer van Bréauté met

twintig ruiters en de luitenant van de Bossche gouverneur Gerard Abrahams alias Lekkerbeetje eveneens met twintig ruiters. Er was een uitdaging aan vooraf gegaan in de eerste charge van het gevecht wordt Lekkerbeetje door het hoofd geschoten. Ook anderen sneuvelen het gevecht wordt door de Bossche partij gewonnen en de overwonnenen waaronder Bréauté worden naar de stad gevoerd. Bij het vernemen van de uitslag van de strijd waarbij Lekkerbeetje gedood is hebben Bosschenaren Bréauté eveneens gedood het gevecht is vele malen geschilderd en op gravures afgebeeld.


Het portret dat de beroemde Antwerpse schilder P.P. Rubens maakte van Michaël Ophovius in het habijt van de Dominicaner orde. (Mauritshuis)

Het schilderij van de 'Slag van Lekkerbeetje' is waarschijnlijk van de hand van Esaias van de Velde.
(Gemeente 's-Hertogenbosch)



In 1603 doet Maurits voor de 3e maal een poging om 's-Hertogenbosch in te nemen wederom mislukt dit de Stad lijkt een onneembare vesting te zijn en wordt in de volksmond ook wel "Klein Rome" of "de Moerasdraak" vanwege de drassige omgeving genoemd. Er is echter wel veel schade één van de kerken die grote schade

lijdt is de Sint-Cathrien. De Bosschenaar Michael Ophovius wordt in 1626 bisschop van 's-Hertogenbosch. Deze Dominicaan is de biechtvader van de Antwerpse kunstenaar Rubens ook is hij een vertrouweling van de aartshertogin Isabella vooral tijdens het vier en een halve maand durende Beleg van 's-Hertogenbosch in 1629 heeft hij zich onderscheiden voor zijn medeburgers. Op 14 september 1629 ondertekent hij ook het Capitulatieverdrag dat voor hem ballingschap zou betekenen.

Met geld van de buitgemaakte zilvervloot deed de broer van Prins Maurits, Prins Frederik Hendrik van Oranje echter in 1629 een groots opgezette tegenaanval het Beleg van ’s-Hertogenbosch met ruim 30.000 man sloeg hij beleg om de stad. Eerst maakten de inwoners zich weinig zorgen de "Moerasdraak" gold immers als onneembaar voor de toenmalige belegeringsmethoden want de drassige grond leek ondermijning uit te sluiten. Frederik Hendrik volbracht echter het schijnbaar onmogelijke met een tweede leger van duizenden in Holland, Utrecht en Gelderland gerekruteerde landwerkers verlegde hij de lopen van zowel de Aa als de Dommel tot ver rond de stad en wierp langs de veertig kilometer lange nieuwe beddingen een verschanste dubbele ringdijk op. Daarna begon hij de zo ontstane polder met honderden paardenmolens droog te leggen de Bosschenaren zagen voor hun verbijsterde ogen het water zich terugtrekken en de loopgraven van de Staatse vijand oprukken en na ruim drie maanden beleg zag de stad zich gedwongen te capituleren. Door deze onverwachte nederlaag was de Habsburgse strategie volledig mislukt tot 1794 raakte de stad aldus in de Staatse bezet-tingszone van Brabant als onderworpen "Generaliteitsland". Als dwangburcht tegen de katholieke inwoners, die nu van de vrije uitoefening van hun godsdienst beroofd werden, werd een enorme citadel aan de noordzijde van de stad opgeworpen. Dit fort

Dit schilderstuk van een onbekende meester geeft het moment weer, waarop de onderhandelingen over de overgave van de stad al aan de gang is. (Noordbrabants Museum)

"Papenbril" kreeg een vrij schootsveld richting burgerij door de kaalslag van aanliggende stadsgedeelten. Aanvankelijk was in de opdracht van de bouw

van deze dwangburcht gepland dat deze op de markt in het midden van het oude centrum moest komen. De uitvoerder Frederik Hendrik was echter wat milder gestemd en bedacht dat het praktischer was om de burcht een onderdeel van de vestingwerken te laten zijn. Frederik Hendrik had overwogen om de bewoners van de veroverde stad godsdienstvrijheid te geven. Strengcalvinistische kringen in de Republiek staken echter daarvoor een stokje dat heeft Frederik Hendrik nog aardig opgebroken toen hij een paar jaar later probeerde Brabant en Vlaanderen op de Spanjaarden te heroveren. De verhoopte volksopstand van de Zuidelijke Nederlanders bleef uit want hun wantrouwen tegen hun protestantse "Noordelijke broeders" was door het lot van de Bosschenaren alleen maar verdiept.

Na de inname van stad werd door de Staatsen een dwangburcht gebouwd om de Bossche bevolking onder de duim te houden het fort Willem-Maria. In de volksmond werd het ook ´t Casteel of Papendril genoemd.(stadsarchief)

In 1637 wordt het fort Willem-Maria gebouwd als dwangburcht voor de stad. De oude Sint Pieterskerk en een groot aantal omliggende huizen worden daarna afgebroken om een vrij schootsveld op de stad te krijgen het kale gebied wordt 'De Plein' genoemd.