HISTORIE VAN 'S-HERTOGENBOSCH

Geschiedenis

De Historie van 's-Hertogenbosch

Er ontstaat een hevige discussie tussen 1641 en 1646 of de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap mag blijven bestaan het is immers een katholieke vereniging (dus: verbieden) maar ook is de Vader des Vaderlands (Willem l, de Zwijger) lid geweest. Vooral dominee Voetius bestrijdt de Broederschap het resultaat is dat de Broederschap mag blijven bestaan met een beperkt aantal leden (36) waarvan de helft katholiek is en de andere helft hervormd.



Gezicht op de markt van 's-Hertogenbosch met het stadhuis. Abraham van Beerstraten schilderde het in 1665 terwijl de verbouwing van het stadhuis in volle gang was. Op het oude stadhuis staat al de nieuwe toren die in 1660 gereed kwam. (Gemeente 's-Hertogenbosch)



In 1693 is er een geschil tussen de stad 's-Hertogenbosch en de Staten over het eigendom van het Groot Begijnhof. Doordat er dit geschil is worden de huizen niet onderhouden in 1693 zijn er nog maar drie! Als alle huizen verdwenen zijn wordt het voormalige terrein waar het Begijnhof op stond ingericht tot een paradeplaats voor militairen de huidige Parade.



Oogluikend wordt het uitoefenen van de katholieke godsdienst soms toegestaan maar in 1693 worden de gezamenlijke parochies St, Jan St Pieter en St, Cathrïen uit hun schuilkerk op de Mariënburg verjaagd zodat zij verspreid over de stad schuilkerken gaan inrichten.

In 1744 woedt een grote brand in de stad definitief tracht men nu een einde te maken aan het handhaven van panden met houten gevels beslist wordt dat er flinke boetes gegeven zullen worden aan eigenaars van panden met een houten gevel die men herstelt ook de bij de herstelling van houten gevels betrokken werklieden worden beboet.

In de tachtiger jaren van de achttiende eeuw ontstaat een Patriottenbeweging die vernieuwingen wenst ook in 's-Hertogenbosch (en met name in het stadsbestuur) vindt deze beweging weerklank. Opnieuw wordt gestreefd naar het handhaven van de oude privileges in 1629 bij de capitulatie toegezegd maar praktisch niet verwezenlijkt in een brief aan de Staten Generaal van 13 december 1785 slaakt het stadsbestuur de verzuchting "Wat zou het ons toch baten een aantal van kostelijke privilegiën in schrift te bezitten indien wij in de gevallen de kracht en de bedoeling daarvan niet genoten". Stadspensionaris mr. Antoni Martini heeft zich voor deze kwestie herhaaldelijk ingezet hij publiceert o.a. een "Verzameling van stukken" die alle oude privileges van de vierde stad van Brabant bevatten.

De schilder J.A. Knip heeft de beschieting van de stad in de nacht van 24 en 25 december getekend en later uitgewerkt tot de afgebeelde schilderij. In het silhouet van de stad domineert de Sint-Jan en in het zuiderlijk deel van de stad is een grote brand te zien. (Rijksmuseum Amsterdam)

Op 22 september 1794 werd 's-Hertogenbosch door het Franse leger ingesloten en werd bestookt door een houwitser, die bij Klein Deuteren was opgesteld, ongeveer 1500 meter vóór de St.-Janspoort. Na een beleg van nog geen drie weken capituleerde op 9 oktober de Bossche gouverneur Willem van Hessen Philipsthal. Aan Bossche zijde werden tien doden geteld, aanzienlijk minder dan tijdens het zoveel langere beleg van 1629. Door het Franse geschut werden veel verwoestingen aangericht.

"Het Fransch Kabinet", gesloopt in 1878. Het was de laatste houten gevel in de stad. Voor de deur 2 gebroeders Van der Vaart, lintfabrikanten ca. 1870 (stadsarchief)

Op 3 februari 1810 trekken Franse troepen de stad binnen en kondigen de staat van beleg af. Op 16 maart tekent koning Lodewijk de akte waarbij hij

afstand doet van het gebied ten zuiden van de Waal ten gunste van Frankrijk. Tijdens een bezoek aan de stad belooft Napoleon de Sint-Jan aan de katholieken terug te geven een katholieke deputatie heeft hem hierom gevraagd. Het antwoord van de keizer luidt: 'Vous aurez la grande ,église et un évêque aussi'. Dat is niet de bedoeling de Bosschenaren willen geen door de keizer benoemde maar niet door de paus erkende bisschop. Liever heeft men zelfs geen Sint-Jan dan een schisrnatieke bisschop ondanks dit 'misverstand' komt de Sint-Jan in katholieke handen. De toren van de Sint-Jan wordt eigendom van de gemeente 's-Hertogenbosch en de hervormden krijgen een schadeloosstelling uitbetaald die hen mede in staat zal stellen een eigen kerk in de Kerkstraat te laten bouwen.

Omdat Napoleon voor zijn snelle troepenverplaatsingen weinig obstakels kan gebruiken wordt in 1813 de Leuvense Poort (Gevangenpoort de voormalige Hinthamerpoort) grotendeels afgebroken. De Poort ligt in de Hinthamerstraat die een onderdeel vormt van de verbindingsweg Breda–Nijmegen het is de laatste stadspoort van de eerste omwalling. De Antwerpse Poort (voorin de Vughterstraat) was reeds in de veertiende eeuw afgebroken en de Brusselse Poort (in de Orthenstraat) omstreeks 1800.

Een Radarstoomboot in de Zuid-Willemsvaart in 's-Hertogenbosch. De betreffende rederij onderhield een verbinding met Rotterdam, met twee afvaarten per dag. (stadsarchief)

Detail van een kazuifel, waarop te zien is hoe keizer Napoleon tijdens een bezoek aan 's-Hertogenbosch de Sint-Janskerk aan de katholieken teruggeeft.

(Sint-Janskathedraal)

In 1822 wordt gestart met het graven van een kanaal tussen ’s-Hertogenbosch en Maastricht de Zuid Willemsvaart. Als er even sprake van is (althans die geruchten gaan er) dat dit kanaal buiten de wallen om aangelegd wordt probeert het Bossche stadsbestuur dit tegen te gaan de Zuid Willemsvaart wordt door de stad aangelegd grotendeels over onbebouwd terrein. Slechts enige huizen bij het Hinthamereinde zullen verdwijnen en ook de Kleine Hekel wordt afgebroken.