HOOGE HEIDE

Vestingstad in het groen

Hooge Heide

Eén van de groene gebieden rond ’s-Hertogenbosch is Hooge Heide. Daarmee wordt het landelijk gebied aangeduid dat tussen de lijn Rosmalen Nuland en Sint Michielsgestel ligt. Het is een kleinschalig agrarisch landschap met houtwallen, bosjes en oude boerderijen. Verspreid over het gebied liggen waardevolle natuurgebieden met bos, heide, kleine zandverstuivingen en poelen. De kleine heideterreinen en stuifzanden herinneren aan de tijd dat de zandrug tussen Oss en ’s-Hertogenbosch bedekt was met heide oftewel ‘woeste grond’. Hier lieten de boeren overdag hun vee grazen en ’s Nachts stonden de dieren op stal waar hun mest werd opgevangen.

De mest werd gemengd met heideplaggen en over de akkers verspreid om deze vruchtbaar te houden. De keerzijde was dat de heidegrond hierdoor juist steeds verder verschraalde zozeer zelfs dat daar op den duur helemaal niets meer wilde groeien en er zandverstuivingen ontstonden. Na de introductie van kunstmest verloor de heide zijn functie en werden grote delen beplant met bomen voor de houtproductie. Her en der in de Hooge Heide zijn kleine zandverstuivingen te vinden de wind heeft er heuvels opgeworpen en dalletjes uitgeblazen. Langs de randen houdt en enkele lage vliegden of een eik zich staande. Korstmossen, mossen en enkele grassen zijn de eerste pioniers die zich in het kale zand proberen te vestigen als dat lukt volgt de heide en uiteindelijk verandert het terrein in een bos. Omdat stuifzanden een schaars goed zijn geworden wordt geprobeerd ze in stand te houden daarvoor moeten soms dichtgegroeide delen weer open worden gemaakt.

Schoonheid schuilt in de vele mooie plekken - Ten zuiden en ten oosten van Rosmalen ligt een aantal gebieden, die bekend staan onder de verzamelnaam de Hooge Heide. De A50 en de spoorlijn ’s-Hertogenbosch-Nijmegen doorsnijden de Hooge Heide. Onder de autoweg liggen de Kloosterhoek, Coudewater, de Wamberg, de Loofaert, Eikenburg en Vinkel. Tussen de autoweg en de spoorlijn vind je de Rosmalense zandverstuiving, Mariaoord, de Binckhorst, Hei en wei en de Nulandse heide. Het Sprokkelbosch, het

Kruisstraatveld en de Karreput liggen boven de spoorweg.

Het gevarieerde landschap is volop in beweging - De Rosmalense zandverstuiving – ook wel ‘de zandbak van Rosmalen’ genoemd – is kenmerkend voor

Rosmalen. Het gebied ligt tegen de wijk Sparrenburg aan en is zo’n tien hectare groot. In combinatie met de aanliggende gebieden kan de liefhebber er een uitgebreide wandeling maken.

Verstuiving - Het Rosmalens gebied ten noorden van de A50 is een afwisselend boslandschap. Langs de stuifzandterreinen vind je glooiende heideveldjes en indrukwekkende alleenstaande bomen. Eiken werden aangeplant in een poging om verstuiving van het gebied tegen te gaan. Dit noemen we ‘eikenstrubben’.

Vergrassen - In het gebied kun je veel bomensoorten bewonderen: ‘grove den’, ‘zomereik’, ‘Amerikaanse eik’ en ‘Amerikaanse vogelkers’. Helaas vergrassen de heidevelden en groeien er steeds meer jonge bomen. Voor begrazing met schapen zijn de terreinen te klein en daarom moeten de heidevelden geplagd worden.

Veranderingsproces - Ook de stuifzanden dreigen langzaam dicht te groeien. Wanneer het stuifzand afneemt, ontwikkelen zich andere plantensoorten, zoals grassen, ‘zandzegge’ en ‘heidespurrie’. Vervolgens ontstaat er een korstmossensteppe, die uiteindelijk weer plaats maakt voor droge heidebegroeiing. De laatste stap in het proces is dat er weer bomen groeien en er bos ontstaat. Dat is al op veel plaatsen aan de gang. Door het gevarieerde landschap kom je veel vogels tegen: uilen, spechten, goudhaantjes, roofvogels en mezensoorten.

Sprokkelbosch: geen bos te bekennen - Inderdaad, in het Sprokkelbosch werd vroeger hout gesprokkeld. Tegenwoordig is er echter geen bos meer te bekennen. Toch is het landschap, wat een deelgebied is van Hooge Heide, cultuurhistorisch gezien nog waardevol. De historische kavelverdeling is er namelijk nog intact.

Houtwallen - Van oudsher werden in het Sprokkelbosch gewassen verbouwd, waarbij de grond vruchtbaar werd gemaakt met plaggen en dierlijke mest. De houtwallen in het gebied zijn restanten van de oude kavelgrenzen en hebben nu geen agrarisch nut meer. De gemeente wil ze behouden en verdwenen houtwallen terugbrengen. In het gebied ligt ook een vuilstortplaats die in gebruik was van 1960 tot 1986. Die plek is nu een bult met bovenop een drassig stuk. Sprokkelbosch is goed te verkennen met de fiets.

Kerkuilen - Het Sprokkelbosch kent verschillende hakhoutwallen waarin kerkuilen huizen. Tussen de weilanden en akkers liggen eikensingels, waarlangs kleine zoogdieren, vogels en insecten zich verplaatsen. Ten noorden van de A50 vind je vennetjes, die in de zomer meestal droog staan.

Fietsen en wandelen in de Hooge Heide - Het gebied Hooge Heide leent zich uitstekend voor fietsen en wandelen. Via het fietsknooppuntennetwerk kunt u als fietser zelf uw route uitstippelen. Dit is een netwerk met knooppuntnummers op de punten waar de routes elkaar kruisen. Voor de wandelaars zijn in verschillende natuurgebieden gemarkeerde wandelroutes uitgezet.